Rozwojowe podstawy homoseksualizmu
Są ludzie, którzy wolą własną płeć bądź mają przyjemne doświadczenia w kontaktach seksualnych zarówno z mężczyznami, jak i kobietami. Zjawisko to nie jest niczym nowym. Safona, która żyła na greckiej wyspie Lesbos ponad dwa i pół tysiąca lat temu, otwarcie mówiła w wierszach o swojej miłości do innych kobiet. Oto tłumaczenie jednego z ocalałych fragmentów:
i gdy na ciebie patrzę, głosu z krtani dobyć nie mogę,
zamiera słowo, dreszcz przenika ciało albo je płomień łagodny ogarnia, ciemno mi w oczach, to znów słyszę w uszach szum przejmujący.
Oblana potem, drżąca, zalękniona blednę jak zwiędła, poszarzała trawa, i już niewiele brak, abym za chwilę padła zemdlona.
Jak to się dzieje, że są osoby, które preferują własną płeć? Poczyniliśmy już wiele kroków, by odpowiedzieć na to pytanie. Z chwilą znalezienia się w określonej dolinie krajobrazu rozwojowego ochota i możliwości przejścia do innej doliny zostają zredukowane. Tak więc związek między pierwszym zakochaniem a doświadczeniem homoerotycznym mógłby się wydawać wiarygodnym wytłumaczeniem preferencji homoseksualnych. Jednakże próby przypisania preferencji homoseksualnych szczególnemu rodzajowi doświadczeń formatywnych okazują się niepomyślne.
Poszukiwanie najprostszych wyjaśnień doprowadziło w nieunikniony sposób do uwzględnienia w dyskusji tematu domniemanego genu odpowiedzialnego za rozwój preferencji homoseksualnych. W porę odkryto gen ?gejowski”. Okazało się jednak, że jego działanie jest niespecyficzne i dotyczy wielu aspektów zachowania. Wyniki badań prowadzonych nad bliźniętami sugerowały, że homoseksualizm u mężczyzn jest uwarunkowany genetycznie; spośród osób, które miały monozygotycznego homoseksualnego bliźniaka, pięćdziesiąt dwa procent miało również skłonności homoseksualne, podczas gdy spośród tych, którzy mieli homoseksualnego bliźniaka dizygotycznego, tylko dwadzieścia dwa procent było również homoseksualistami. Niemniej w tym samym badaniu okazało się, że tylko dziewięć procent braci (niebliźniaków) homoseksualistów było również homoseksualistami; niemal taki sam odsetek – jedenaście procent – dotyczył braci adoptowanych. Jeśli homoseksualizm jest cechą warunkowaną genetycznie, proporcja braci niebliźniaków o skłonnościach homoseksualnych powinna być wyższa niż w wypadku braci przybranych oraz taka sama, jak w wypadku dizygotycznych braci bliźniaków. Wyniki świadczą, że czynniki pozagenetyczne również odgrywają dużą rolę w kształtowaniu się homoseksualizmu u mężczyzn.
Inne dowody wskazują na związek homoseksualizmu męskiego z obecnością w rodzinie starszych braci. Według statystyk mężczyźni, którzy mają starszych braci, są bardziej skłonni do homoseksualizmu, przy czym zazwyczaj w związkach tych przybierają rolę żeńską. (W żadnym wypadku nie można stwierdzić, że wszyscy homoseksualni mężczyźni przybierają role żeńskie.) Im większa liczba starszych braci, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia u chłopca orientacji homoseksualnej. Nie znaleziono natomiast żadnego powiązania z liczbą starszych sióstr, młodszego rodzeństwa czy wiekiem rodziców. Już we wczesnych okresach życia chłopcy posiadający starszych braci mają tendencję do zachowań kobiecych. Zjawisko to można próbować wytłumaczyć, sięgając do okresu prenatalnego. Podczas każdej ciąży matki są immunizowane białkami pochodzącymi z chromosomu Y i produkowanymi wyłącznie przez mężczyzn. Białka te mogą się przedostawać przez łożysko i prowadzić do wytwarzania przez matkę przeciwciał. Gdy kobieta po raz kolejny nosi w łonie chłopca, jej przeciwciała mogą przechodzić przez łożysko i atakować białka typowo męskie; uważa się, że w wyniku tego procesu każdy następny syn jest w coraz mniejszym stopniu męski35. Inne dowody również podkreślają wpływ środowiska prenatalnego na rozwój fizyczny. U mężczyzn homoseksualnych częściej stwierdza się asymetrię lewostronną linii papilarnych36. Linie papilarne powstają we wczesnym okresie rozwoju prenatalnego i nie zmieniają się aż do śmierci. Ich rozwój uzależniony jest od ciśnienia krwi matki, ale jaki to ma wpływ na rozwój orientacji seksualnej, tego nie wiemy.
Na kształtowanie się mózgu mają wpływ hormony płciowe i neuroprzekaźniki, zwłaszcza w okresach wrażliwości we wczesnych fazach rozwoju. W sytuacjach stresowych bądź w wyniku mutacji genetycznych ciężarne mogą produkować w korze nadnerczy hormony męskie (androgeny). Hormony te wpływają na rozwój mózgu płodu. Wysoki poziom androgenów w okresie wrażliwości rozwoju mózgu prowadzi do ukształtowania się predyspozycji do homoseksualizmu u kobiet i heteroseksualizmu u mężczyzn. Niski poziom androgenów ma skutek odwrotny. Środowiskowe oddziaływania na rozwój płciowy trwają również po narodzinach. W późniejszym życiu mózg mężczyzny homoseksualnego różni się pod pewnymi względami od mózgu mężczyzny heteroseksualnego, zwłaszcza w obrębie podwzgórza, które bierze udział w regulowaniu zachowań seksualnych. Różnicowanie płciowe mózgu człowieka trwa przez co najmniej dwa do czterech lat po urodzeniu. Oznacza to, że mózg jest podatny na działanie innych czynników środowiskowych, na przykład uwalnianych do środowiska sztucznych substancji naśladujących działanie hormonów żeńskich.
Tak jak w wielu innych wypadkach, rozmaite ciągi zdarzeń prowadzące od różnych czynników, które predysponują do dorosłych zachowań, są długie i zawiłe. Konkretny gen bądź hormon może oddziaływać na mózg, a w konsekwencji na zachowanie. Niewielka skłonność do zachowań nietypowych dla przedstawicieli tej samej płci może prowadzić dziecko do wybierania środowiska, w którym czuje się wygodniej (?wybieranie niszy”). Warunki te, bardziej typowe dla płci przeciwnej, oddziałują z kolei na rozwój mózgu jednostki. Tb natomiast wzmacnia dany styl zachowania i tak koło się zamyka. Zachowania z dzieciństwa wpływają na charakter doświadczenia, to zaś pomaga kształtować seksualność. Ten wiarygodny, acz skomplikowany sposób przyrządzania zachowania nie powinien być sprowadzany do uproszczeń w rodzaju albo-albo czy geny-środowisko.
Naukowe teorie na temat rozwojowego podłoża homoseksualizmu są bez wątpienia obciążone społecznie i politycznie i wywołują sprzeczne reakcje. Według niektórych teorie te są napastliwe i prowadzą do prób ?leczenia” homoseksualistów bądź tłumienia wybranego przez nich sposobu życia. Dla innych teorie te są wyzwoleniem, prowadzącym do szerszej akceptacji ich seksualności i preferencji. Obecnie dokumentacja naukowa jest skomplikowana i niejednoznaczna. Dowodzi jednak, że lawina zdarzeń prowadząca do rozwoju homoseksualizmu zaczyna się u obu płci nierzadko na bardzo wczesnym etapie życia. Wiele teorii współistnieje tu ze sobą i – jak w każdym procesie rozwojowym ? kluczowa jest interakcja między rozwijającą się jednostką a jej środowiskiem.
