Co kryje imię?
Rozwód rodziców, choroba przebyta w dzieciństwie, wygląd, konkretni nauczyciele, katastrofy naturalne, wojny i wiele, wiele innych nieprzewidywalnych czynników może odgrywać rolę w kształtowaniu życia jednostki. Znaczenie może mieć nawet imię.
Już Szekspir w słynny sposób zastanawiał się nad niekonsekwencją imion (?Cóż znaczy nazwa? To, co zwiemy różą pod inną nazwą nie mniej by pachniało”). Właściwości róży pozostają oczywiście poza wpływem przypadkowych nazw, które nadaje im człowiek. Być może jednak w wypadku człowieka nie jest tak samo. Związek, jaki zdarza się zaobserwować między czyimś nazwiskiem (bądź imieniem) a zawodem lub wykształceniem, od wieków bywa źródłem rozbawienia. Jeśli chodzi o medycynę, lord Brain (Mózg) był neurologiem, a dwóch specjalistów od nietrzymania moczu nosiło nazwiska Splatt (Prysk) i Weedon (Siuśko). Doktor Smiley (Uśmiech) był ortodontą. Doktorzy Heavens (Niebiański) i Starr (Gwiazda) byli astronomami, dr Mountain (Góra) geologiem, a doktor Fish (Ryba) biologiem morza. Córka ogrodnika King’s College w Cambridge wyszła za mąż za mężczyznę o nazwisku Greenhouse (Szklarnia). W ten sposób można by w nieskończoność. Czy takie przypadki to zaledwie zbiegi okoliczności – nieuniknione statystycznie związki w oceanie przypadkowości – czy też czyjeś nazwisko naprawdę może mieć wpływ na bieg jego życia? ?New Scientist” określił takie przypadki mianem ?determinizmu nominatywnego”. Łatwo jest stworzyć coś z niczego, opierając się jedynie na wybranych, pasujących do historii faktach, a ignorując pozostałe. Mocniejsze dowody można uzyskać na podstawie analiz, które dzięki metodzie porównań zdają się bezstronne. Na przykład można by mówić o pewnej prawidłowości, gdyby nazwiska w rodzaju Iskra były powszechniejsze wśród pracowników elektrowni niż przedsiębiorstw wodociągowych, podczas gdy osoby o nazwisku Przeciek częściej wybierałyby zawód hydraulika niż elektryka.
Imiona również mogą mieć związek z charakterem jednostki. Badanie przeprowadzone na Harvardzie dowiodło, że studenci o niezwykłych imionach częściej niż inni rezygnowali z nauki. Być może było tak dlatego, że wybór niezwykłego imienia odzwierciedlał temperament rodziców, który następnie kształtował zachowanie ich dziecka. Niemniej w niektórych kulturach imię potomka nie jest jedynie kwestią wyboru rodziców. U ludu Aszanti, zamieszkującego zachodnią Afrykę, chłopcy otrzymują imię odpowiadające dniowi swoich narodzin, a imiona te odzwierciedlają konkretne cechy charakteru. Kwadwo (poniedziałek) ma być cichy i spokojny, natomiast Kwaku (środa) jest szybki, agresywny i przysparza kłopotów. Badania wykazały, że kojarzenie osobowości z imieniem ma pewne uzasadnienie. Chłopcy Kwadwo, obdarzeni spokojnym imieniem, rzadziej byli sądzeni przez sądy dla nieletnich, podczas gdy Kwaku, utożsamiani z problemami, znacznie częściej popełniali przestępstwa12. Wygląda to na prawdziwy przypadek determinizmu nominatywnego, w którym jednostki zachowują się w sposób sugerowany przez ich imiona. Zazwyczaj nie wybieramy sobie imion, niemniej nasze działania, prowadzące nas w konkretnym kierunku, mogą być delikatnie kształtowane przez przypadek: nazywanie nas w konkretny sposób.
