Zmiana na całe życie
William James, wybitny psycholog i starszy brat Henry’ego Jamesa, wysoko cenił zdolność do zmian. W 1902 roku napisał: ?Największym odkryciem mojego pokolenia jest to, że zmieniając nastawienie umysłu, człowiek potrafi zmienić swoje życie”. Nawet gdyby tak było, samo zróżnicowanie i złożoność zachowania oraz leżące u jego podstaw mechanizmy psychiczne oznaczają, że wszelkie uogólnienia na temat możliwości zmian wcześniej czy później muszą zawieść. Przemysł poradnikowy, obiecujący pokonanie nieśmiałości, depresji, lenistwa, obżarstwa czy uzależnienia od nikotyny, pomaga tylko czasami. Niektóre wzorce zachowania z chwilą ostatecznego rozwinięcia są odporne na zmiany. Preferencje dotyczące konkretnych pokarmów czy miejsc wydają się niezmienialne, co jest być może jednym z założeń projektu, gdyż zmiana mogłaby się okazać szkodliwa i kosztowna. Z drugiej strony brak zmiany może się okazać w określonych okolicznościach jeszcze kosztowniejszy, co być może wyjaśnia, dlaczego w warunkach stresowych dochodzi do plastyczności cech zachowania.
Zmiana jednego aspektu zachowania nie oznacza, że zmienić się musi cała reszta. Jednak niezależnie od złożoności rozwoju oraz luk w obecnym stanie naszej wiedzy, wiadomo, że dorośli są zdolni do zmian. I to prawdopodobnie większych, niż wielu przypuszcza. Jak powiedziała Ofelia w Hamlecie: ?Boże mój, wiemy, czym jesteśmy, ale nie wiemy, czym się możemy stać”.
