Dziecko jako lokata uczuć kobiety kosztem męża
Wróćmy jednak do żon nienasyconych uczuciowo w relacjach z własnym mężem. Oto w małżeństwie pojawia się dziecko. Cudowny obiekt lokaty uczuć dla kobiety. Z jednej strony, nieporadne, całkowicie zależne od matki, własne, rodzone dziecko wzbudza w każdej normalnej kobiecie trudną do opisania kumulację, a często wręcz wybuch dobrych uczuć, z drugiej strony – jest ono cudownym, wdzięcznym odbiorcą – jak gąbka chłonie skierowane ku sobie uczucia matki. Matka jest wreszcie nasycona uczuciowo, jest spełniona, szczęśliwa. Istnieje niebezpieczeństwo, że kobieta tak zachłyśnie się tą sytuacją, że straci kontrolę nad swymi zachowaniami. Wszystkie jej myśli, słowa i czyny koncentrują się wyłącznie na dziecku. A mąż? No cóż, odchodzi na plan dalszy, by nie powiedzieć, że jest już uczuciowo niepotrzebny. Wielokrotnie rozmawiałem ze szczęśliwymi, młodymi matkami całkowicie pochłoniętymi swą cudowną więzią z dzieckiem, mówiącymi i myślącymi wyłącznie o dziecku. Charakterystyczne, że w mowie tych kobiet występuje zwykle „moje dziecko". A dlaczego nie „nasze"? Gdzie podział się mąż? Gdy stawiam wprost pytanie o męża, odpowiedź bywa zwykle zdawkowa i czym prędzej zbaczająca z powrotem ku dziecku. A już pytanie: „Czy podziękowała pani mężowi za dziecko?" wywołuje zazwyczaj zdziwienie, czasem kpinę, a nawet oburzenie! No cóż, drogie panie, bez naszego skromnego udziału nie przeżywałybyście radości macierzyństwa, a w szczególności tego cudownego kontaktu uczuciowego z własnym dzieckiem. Nic w tym dziwnego, że niejednokrotnie kobieta tak podatna na oddziaływania uczuciowe traci w tej sytuacji głowę. Najważniejszą osobą na świecie dla niej staje się dziecko! I to jest początek… tragedii. W tym upatruję poważne praźródło rozlicznych niepowodzeń. Niepowodzeń w budowaniu więzi małżeńskiej, niepowodzeń wychowawczych (dziecko pępkiem świata) i niepowodzeń w mądrym opuszczeniu domu rodzinnego, bezkolizyjnym opuszczeniu rodziców przez dorosłe dzieci. Od wielu lat nawołuję młode mamy1, by nad łóżeczkiem pierwszego dziecka zawieszały dużą kartkę z napisem: „Najważniejszą osobą na świecie dla mnie jest MĄŻ". Tak właśnie, bowiem dziecko – które i tak nie da zapomnieć o sobie – jest dane tylko na jakiś czas, na wychowanie, po to, by mogło kiedyś samodzielnie i odpowiedzialnie opuścić dom rodzinny, rodziców. Mąż jest natomiast wybrany i będzie (przynajmniej powinien być) najbliższą osobą do końca życia.
Jakże łatwo przy niemowlęciu, tak bardzo bezbronnym i zależnym od matki, o tym wszystkim zapomnieć. Jeżeli matka „utopi się" uczuciowo w dziecku, naturalną koleją rzeczy mąż pozostaje na uboczu. Na razie żonie to nie przeszkadza, jej potrzeby uczuciowe są spełniane, ma swoją lokatę uczuć. Dziecko – obiekt obdarzany jej tkliwością, troską, opiekuńczością, słowem – macierzyńską miłością – jest w pełni satysfakcjonujący i nasycający uczuciowo kobietę – młodą matkę. Tak, ale co dzieje się z nią jako żoną? Niestety, życie ukazuje, jak często problemy małżeńskie zaczynają się właśnie po urodzeniu pierwszego dziecka. Mężczyzna często czuje się odsunięty, nierzadko staje się wprost zazdrosny o dziecko. Z wielu względów (m.in. na skutek niewiedzy na temat powrotu płodności po porodzie) nakłada się na tę sytuację lęk żony przed współżyciem. Dla mężczyzny poczucie odsunięcia w tej dziedzinie jest szczególnie bolesne i trudne do zaakceptowania. Nie mogąc znieść sytuacji odrzucenia, wielu mężczyzn ucieka do kolesiów, w alkohol, narkotyki, wreszcie do innej kobiety. Takiej, która go utuli i pożałuje: „Jaki on jest biedny z tą okropną żoną. A przecież zasługuje na lepszy los, lepszą kobietę, która będzie go podziwiać i kochać. Jest takim wspaniałym mężczyzną, taki mądry, dzielny". Zwłaszcza ów podziw dla jego mądrości i męskości jest pułapką, w którą wpada wielu mężczyzn. Znajomi się dziwią; „Taki inteligentny, mądry, a poszedł za taką głupia dziewuchą!". Uwaga: im głupsza, tym w pewnym sensie skuteczniejsza, bo szczerzej naprawdę po- dziwią jego mądrość, męskość i dzielność. Rozbite małżeństwo rodziców jest dodatkowym źródłem wielu poważnych zagrożeń dla dzieci w małżeństwach, które założą. Tę sprawę należałoby omówić oddzielnie, w specjalnym opracowaniu. Powróćmy jednak do sytuacji poczucia odrzucenia odczuwanego przez uczciwego męża, który ani nie pójdzie się upijać do knajpy, ani tym bardziej nie odejdzie do innej kobiety. A jednak jego położenie jest nieznośne. Bardzo wielu uczciwych mężczyzn ucieka od tego nie do zaakceptowania dla siebie stanu rzeczy w domu do pracy zawodowej. W domu jest niepotrzebny. Przynieś pieniądze, wynieś śmieci – to dla niego za mało. Chce być kimś ważnym, szanowanym, potrzebnym. Tymczasem żonie wystarcza dziecko. Mąż realizuje się więc w pracy zawodowej. Tam jest szanowany, podziwiany, ma mierzalne osiągnięcia. Ponieważ jest uczciwy, wszystkie zarobione pieniądze przeznacza na rodzinę, ale gdyby mógł, to najchętniej nawet w niedzielę uciekłby z domu do pracy. Do tego miejsca, gdzie jest potrzebny, szanowany, podziwiany, słowem – gdzie się realizuje.
Wiele osób przeżywających trudności w budowaniu więzi małżeńskiej rozpozna zapewne w swoim życiu elementy modelowo zarysowanej sytuacji. Zerwanie niejednokrotnie nikłej, dopiero budującej się uczuciowej więzi na linii mąż-żona na skutek odwrócenia się żony od męża ku dziecku jest zwykle początkiem długo trwającego i obfitującego w złe skutki procesu. Bywa, że po kilkunastu latach mąż staje się dla żony emocjonalnie obcym mieszkańcem wspólnego domu. Uczucia żony bez reszty ulokowane są w dzieciach. Sytuację dramatycznie pogarsza fakt, gdy mają tylko jedno dziecko – jedyny obiekt wylewania się uczuć mamusi. Taki stan rzeczy nie służy kształtowaniu się dojrzałości uczuciowej kobiety i jej dzieci i bez wątpienia funkcjonująca w ten sposób kobieta może być nazwana niedojrzałą lub, mówiąc wprost, niedorozwiniętą uczuciowo (mimo wybujałych, niepohamowanych uczuć wylewanych nierzadko w nadmiarze na dziecko). Miarą dojrzałości w każdej dziedzinie jest stopień umiejętności podporządkowania działań rozumowi i woli, co zwykle daje pewien zdrowy dystans i chroni przed popełnianiem większych głupstw, jak to się zwykle mówi: „w afekcie". Niestety, niedojrzałe, a tym samym niekontrolowane uczucia przynoszą wiele szkód. Dotyczy to również uczuć niedojrzałej mamusi, gdy jej dorosłe dziecko wychodzi z domu.
