Cztery fazy cyklu
Bez względu na to, czy miesiączkujesz co 21, czy co 35 dni, masz regularne cykle czy nie, krwawisz bardzo obficie czy skąpo – twój cykl miesięczny przebiega w ten sam sposób co u wszystkich kobiet. Można podzielić go na cztery fazy.
Faza pierwsza
Nazwą „pierwsza faza cyklu" określamy czas krwawienia miesięcznego, czyli czas trwania miesiączki. W tej fazie błona pęka i zostaje usunięta z macicy. Pierwszy dzień krwawienia przyjmuje się za pierwszy dzień cyklu.
Jak już wiemy, faza krwawienia może trwać od 1 do 7 dni, ale najczęściej trwa 5 dni. Umówmy się więc, że odtąd dni od 1 do 5 będziemy określać jako fazę pierwszą cyklu miesięcznego.
Faza druga
W tej fazie gruczoły przysadki mózgowej produkują hormon FSH, który sprawia, że pęcherzyki Graafa wytwarzają estrogen i kierują się ku powierzchni jajnika. Estrogen pobudza błonę śluzową macicy do lepszego ukrwienia i powoduje pęcznienie gąbczastej tkanki stanowiącej miękką wyściółkę.
Gdy kobieta ma cykl dwudziesto ośmiodniowy i krwawi w przybliżeniu 5 dni, omawiana faza druga może się zaczynać około szóstego dnia cyklu i będzie trwać do trzynastego dnia cyklu.
Jeśli twój cykl jest dłuższy lub krótszy niż 28 dni, to oczywiście faza druga też może trwać dłużej lub krócej.
Faza trzecia
Pod koniec drugiej fazy jajniki produkują wystarczającą ilość estrogenów, więc gruczoły przysad ki mózgowej mogą zmniejszyć wytwarzanie FSH i uwalniają strumień LH. Hormon ten przedostaje się do jajnika i powoduje pojawienie się na jego powierzchni pęcherzyka, który zawiera dojrzałe jajeczko. W tej fazie, zwanej owulacją, dojrzałe jajeczko uwalnia się z jajnika.
Zasadniczo w jednym cyklu dojrzewa tylko jedno jajeczko. Naukowcy twierdzą, że odbywa się to wymiennie. W jednym cyklu jajeczko dojrzewa na przykład w prawym jajniku, a w następnym – w lewym. Jeśli kobieta ma tylko jeden jajnik (mogła się taka urodzić lub stracić drugi w wyniku choroby), przejmuje on funkcje tego drugiego i produkuje dojrzałe jajeczko co miesiąc.
Większość kobiet nie czuje, kiedy pęcherzyk pęka i dojrzałe jajeczko wystrzela z jajnika, ale bywają przypadki, że kobieta miewa w tym czasie bóle i skurcze. Niektóre panie podczas owulacji narzekają na tępy ból w dole brzucha, trwający cały dzień lub nawet dłużej, a inne mają ostry skurcz, który szybko mija. Na ogół jednak owulacja przebiega bezobjawowo.
U kobiet z dwudziesto ośmiodniowym cyklem owulacja występuje czternastego dnia. Ze względu jednak na pewne wahania (dwa dni wcześniej lub dwa dni później) przyjmuje się zwykle, że odbywa się ona między dwunastym a szesnastym dniem cyklu.
W wielu książkach opisuje się średni rytm miesięczny trwający 28 dni i tłumaczy, że owulacja wypada w czternastym dniu, czyli mniej więcej w połowie. Kobiety o dłuższym lub krótszym rytmie wnioskują z tego, że owulacja w ich przypadku wypada w połowie cyklu czyli przy cyklu dwudziesto dwudniowym jedenastego dnia, a przy cyklu trzydziesto dwudniowym szesnastego. Jest to mylny wniosek. Owulacja występuje mniej więcej na czternaście dni przed początkiem nowej miesiączki i to właśnie tę datę należy brać pod uwagę przy obliczeniach (dla pewności lepiej dodać jeden lub dwa dni). Jeśli więc cykl trwa 32 dni, to owulacja wypada w osiemnastym dniu (32-14=18), a przy cyklu dwudziesto dwudniowym nastąpi już w ósmym dniu cyklu (22-14=8). Kobieta może zajść w ciążę tylko podczas owulacji, kiedy jajnik wyrzucił dojrzałe jajeczko. Dobrze by było, gdyby udało się dokładnie określić dzień owulacji. Wtedy kobieta, która chciałaby począć dziecko w danym cyklu, mogłaby mieć stosunek płciowy w momencie największego prawdopodobieństwa zajścia w ciążę, a kobieta, która nie planowałaby dziecka, mogłaby powstrzymać się od kontaktów seksualnych w tym czasie. Niestety, nie jest to takie proste. Jednego miesiąca cykl może trwać 28 dni, więc owulacja wypadnie w czternastym dniu. Ale następny cykl może mieć 82 dni i owulacja w tym cyklu będzie dwudziestego pierwszego dnia cyklu, a kolejny może być tylko dwudziestej jednodniowy, co oznaczałoby owulację już siódmego dnia cyklu.
Unikanie ciąży przez powstrzymywanie się od współżycia podczas owulacji nie zawsze się sprawdza. Metoda unikania ciąży z uwzględnieniem kalendarzyka często zawodzi. Istnieją inne, skuteczniejsze metody. Jeśli interesują cię sposoby zapobiegania ciąży, sięgnij po literaturę poświęconą tym zagadnieniom. Porozmawiaj z mamą lub inną kobietą na temat metod, jakie one stosują. Jeśli dopiero zaczynasz miesiączkować, prawdopodobnie nie miałaś jeszcze stosunku płciowego i te problemy cię nie dotyczą. Być może, przez wiele lat nie będziesz się koncentrować na regulacji poczęć. Dobrze jednak jest już wcześniej poznać te metody, aby po rozpoczęciu współżycia płciowego być obeznaną z tym zagadnieniem.
Faza czwarta
Na początku tej fazy dojrzałe jajeczko znajduje się w jajowodzie i podąża w stronę macicy. Ciałko żółte, powstałe z pękniętego pęcherzyka na powierzchni jajnika, przybiera żółty kolor i produkuje progesteron. Hormon ten powoduje powiększanie się błony śluzowej macicy i zapewnia zwiększony dopływ do niej substancji odżywczych. Jeśli w tym czasie plemnikowi uda się dotrzeć do jajowodu, dochodzi do zapłodnienia. Plemnik przebija powłokę jajeczka, zapładnia je i tak zapłodniona komórka jajowa przesuwa się do macicy. Tam sama się zagnieżdża w grubej błonie śluzowej. Po zapłodnieniu ciałko żółte jeszcze przez jakiś czas będzie dostarczać progesteronu, aby błona śluzowa mogła zapewnić dopływ odpowiednich substancji odżywczych zapłodnionej komórce.
Częściej jednak nie dochodzi do zapłodnienia. Wtedy jajeczko ulega rozkładowi, a ciałko żółte zatrzymuje produkcję progesteronu i także rozkłada się. Na tym etapie cyklu poziom estrogenu i progesteronu obniża się znacznie, błona śluzowa macicy zaczyna pękać i zostaje usunięta na zewnątrz organizmu. Po jej usunięciu przysadka mózgowa znowu wzmaga produkcję hormonu FSH, a jajniki zaczynają wytwarzać więcej estrogenu. Po całkowitym pozbyciu się starej błony śluzowej natychmiast grubieje nowa i rozpoczyna się nowy cykl miesięczny.
W cyklu dwudziesto ośmiodniowym faza czwarta trwa od piętnastego dnia cyklu (zaraz po owulacji) aż do dwudziestego ósmego. Dwudziestego dziewiątego dnia rozpoczyna się krwawienie i jest to pierwszy dzień nowego cyklu.
Podsumowanie czterech faz cyklu
Faza pierwsza
• odrywanie się błony śluzowej macicy – miesiączka,
• przysadka mózgowa i jajniki wytwarzają jedynie niewielką ilość hormonów.
Faza druga
• przysadka mózgowa produkuje hormon FSH,
• jajniki produkują estrogen,
• pęcherzyki jajnikowe zbliżają się do powierzchni jajnika,
• błona śluzowa macicy zaczyna grubieć.
Faza trzecia
• przysadka mózgowa wypuszcza strumień LH,
• dojrzałe jajeczko wystrzela z jajnika i przemieszcza się w kierunku jajowodu.
Faza czwarta
• ciałko żółte powstaje z resztek pęcherzyka jajnikowego i zaczyna produkować progesteron,
• progesteron powoduje pogrubienie się błony śluzowej macicy,
• w przypadku zapłodnienia ciałko żółte wciąż produkuje progesteron, w przeciwnym razie rozkłada się,
• bez progesteronu z ciałka żółtego błona śluzowa pęka i zostaje usunięta z organizmu; pierwszy
dzień krwawienia jest pierwszym dniem nowego cyklu.
